Lễ hội Chọi trâu - nét độc đáo của cư dân miền biển Hải Phòng

Đời sống tâm linh người dân miền biển

Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn hay còn gọi là đấu ngưu, là một tập tục cổ, có từ xa xưa, một lễ hội truyền thống của người dân vạn chài tại vùng biển Đồ Sơn (Hải Phòng). Những truyền thuyết về Lễ hội này thì có rất nhiều, mỗi truyền thuyết đều gắn với một sự tích kỳ bí khác nhau như: Thần tích Tước Điểm Đại Vương - vị thần được người dân Đồ Sơn, Đồ Hải, Ngọc Xuyên (các xã của huyện Đồ Sơn - nay là quận Đồ Sơn) tôn thờ. Theo thần tích, dưới chân núi Tháp, thuộc địa phận xã Ngọc Xuyên, có một ngôi đền, mỗi khi trời u ám, thường có một vị thần râu tóc bạc phơ hiện hình ngồi trên thạch bàn, trước cửa đền có hai con trâu chọi nhau.

Hay huyền tích Quận He Nguyễn Hữu Cầu - người hùng áo vải đã cùng người dân vạn chài phất cờ chống lại phong kiến thối nát tàn bạo thời kỳ 1741 - 1751. Mỗi khi đánh trận thắng ông thường mổ trâu khao quân. Những con trâu dứt dây lao ra, chọi nhau quyết liệt. Quân sĩ thấy thế hứng khởi reo hò vang dội. Kể từ đó, hàng năm, Nguyễn Hữu Cầu mở hội chọi trâu để cổ vũ động viên tinh thần quân sĩ…

Lễ hội có sự giao thoa giữa những yếu tố văn hoá nông nghiệp đồng bằng với văn hoá cư dân ven biển, gắn liền việc thờ cúng thuỷ thần với nghi lễ chọi và hiến sinh trâu, thể hiện bản sắc văn hóa, tinh thần cùng thể chất đặc biệt của người dân miền biển hàng ngày đối diện với biển khơi và bão tố để mưu sinh.

Với những ý nghĩa văn hóa tâm linh và giá trị truyền thống độc đáo, Lễ hội Chọi trâu truyền thống Đồ Sơn được chính quyền khôi phục từ năm 1990 và tổ chức chính hội quy mô vào ngày 9/8 âm lịch hàng năm. Hơn 30 năm qua, chính quyền và người dân Đồ Sơn, đặc biệt là các nghệ nhân dân gian luôn ý thức phục hồi vốn cổ cùng với việc điều chỉnh các nghi lễ, tập tục cho phù hợp hơn với nếp sống đương đại.

Bảo đảm an ninh, an toàn du khách tham gia Lễ hội

Năm 2023 - sau 11 năm được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia, Lễ hội Chọi trâu truyền thống Đồ Sơn sẽ được tổ chức đúng hẹn, tiếp tục mạch thể thao đầy tinh thần thượng võ của người miền biển Hải Phòng, cùng nhiều đổi mới văn minh và hiện đại.

Ông Phạm Hoàng Tuấn, Phó Chủ tịch UBND quận Đồ Sơn, Trưởng Ban tổ chức Lễ hội Chọi trâu truyền thống Đồ Sơn năm 2023 cho biết, để chuẩn bị cho các kháp đấu diễn ra vào ngày 23/9 (tức ngày 9/8 âm lịch), Ban Tổ chức Lễ hội quận đã tổ chức các đợt kiểm tra 16 trâu tham gia Lễ hội nhằm đánh giá chất lượng, mức độ an toàn của trâu chọi theo tiêu chí của quy chế tổ chức lễ hội. Theo Phó Chủ tịch UBND quận Đồ Sơn Phạm Hoàng Tuấn, ngày hội diễn ra đúng dịp cuối tuần, nên lượng khách về dự hội dự kiến đông hơn những năm trước. Năm nay, Lễ hội tiếp tục thực hiện không bán vé mà chỉ phát hành vé mời. Việc kiểm soát, bảo đảm an toàn, an ninh tuyệt đối cho du khách được chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm nhằm tránh tình trạng quá tải trong sân vận động.

Nét mới của Lễ hội năm nay sẽ có các gian hàng ẩm thực với các đặc sản địa phương và các tỉnh, thành bạn cũng được bố trí để phục vụ nhân dân và du khách trong dịp Lễ hội. Ngoài ra còn có các hoạt động bên lề như: Ngày hội khinh khí cầu Đồ Sơn 2023; Ngày hội bia và ẩm thực truyền thống; Đêm nhạc danh ca Ngọc Sơn; Đêm nhạc dân gian sân đình…

Nguyên An